كاخ عالي قاپو نماد شكوه صفويان

كاخ عالي قاپوي اصفهان

كاخ عالي قاپو كه در ضلع غربي ميدان نقش جهان و دقيقا روبروي مسجد شيخ لطف الله واقع شده است، در روزگاران قديم نماد شكوه و اقتدار خاندان صفوي بوده است. اين كاخ كه به كاخ شاه عباس اول نيز معروف است در گذشته جلب توجه هر فردي كه وارد اصفهان مي شد را به خود جلب مي كرد، چرا كه ساختمان به بلنداي اين بنا در شهر ديده نمي شد. عالي قاپو حتي تا همين چند سال پيش نيز با ارتفاع 36متري اش، بلندترين عمارت در شهر اصفهان بود. اين كاخ كه در اصل 6 طبقه دارد با معماري ويژه و منحصربفرد خود از هر سمتي كه نگاه مي شود نمايي متفاوت با تعداد طبقات مختلف ديده مي شود، به گونه اي كه اگر در ميدان نقش جهان بايستي فكر ميكني 2 طبقه است، از پشت گويي 5 طبقه و از راست و چپ انگاري سه طبقه دارد.

علت نامگذاري كاخ عالي قاپو

در وجه تسميه اين كاخ نظريات متفاوتي وجود دارد كه البته اين اختلاف نظر در تفسير و تعبير كلمه عالي است. مي گويند شاه عباس اول صفوي ارادت خاصي به حضرت علي (ع) داشت، لذا دربي نقره اي به حرم مطهر ايشان اهدا كرد و درب قبلي را به تبرك به اصفهان آورد و در ورودي اين كاخ در ميدان نقش جهان نصب كرد. لذا عالي همان حضرت علي و قاپو هم كه به تركي به معناي درب است و عالي قاپو در واقع اشاره به دري كه از نجف به اين عمارت آورده شده دارد. راويان نقل مي كنند كه شاه عباس براي ورود به اين عمارت و عبور از اين درب به نشانه احترام از اسب خويش پايين مي آمد.

عده اي ديگر عقيده دارند كه عالي در همان معناي اصلي خودش يعني بلند و بزرگ است كه در تركيب با كلمه قاپو به معناي درب و درگاه بلند است كه نشان از شكوه اين دستگاه حكومتي است.

معماري و زيبايي هاي خاص هر طبقه از كاخ عالي قاپو

طبقه اول

سر در ورودي كه در بالا ذكر شد كه بسيار براي اين خاندان محترم بود در اين طبقه قرار دارد. بر روي اين در حديث انا مدينه العلم و علي بابها به زيبايي تمام كاشي كاري شده است و افراد براي حاجت گرفتن به اين درب متوسل مي شدند. پس از ورود دو اتاق در طرفين ديده مي شود كه يكي متعلق به قاپوچي باشي دربار و ديگري بعنوان ديوانخانه و محل شكايات بوده است. در اين طبقه چيزي كه بيش از هر چيزي خودنمايي مي كند نوعي گچبري خاص و ظريف با طرح گل و بلبل است كه به آن كشته بري مي گويند.

طبقه دوم

براي رسيدن به اين طبقه بايد از راه پله هاي پيچ در پيچ از طرفين طبقه اول گذر كنيد. مي گويند اين طبقه محل اقامت خدمتكاران بوده است. ولي خوشبحال خدمتكاران!!!

اين طبقه داراي 5 اتاق تودر تو است. از سقف زيباي اين طبقه كه درست شبيه نقشه يك فرش به زيبايي و ظرافت تمام طراحي شده است و فيل گوش هاي مزين به طرح هاي گل و گياه كه ديگر چيزي برايتان نگويم كه تا نبينيد اينهمه زيبايي را باور نخواهيد كرد.

طبقه سوم

اين طبقه متشكل از تالاري بزرگ و اتاق هايي در طرفين آن است كه همگي بهم راه دارند. گفته مي شود كه از اين طبقه براي پذيرايي مهمانان و سفراي خارجي بوده است. در و ديوار زيباي اين طبقه كه با استفاده از نقاشي، كشته بري، تذهيب، لايه چيني و... مزين شده است بي نظير و منحصربفرد است.

طبقه چهارم

اين طبقه 5 اتاق و 2 راهرو دارد. ايوان زيبا و معروف عالي قاپو نيز در همين طبقه واقع شده است. اين ايوان در زمان شاه عباس دوم به اين عمارت افزوده شده است. در اين ايوان يك حوض مسي فواره دار قرار دارد كه زيبايي ايوان را دوچندان كرده است.

طبقه پنجم

اين طبقه محل استراحت شاه و زنان حرمسرا بوده است كه اين طبقه نيز خالي از نقاشي هاي چشم نواز نيست. نكته جالب توجه اينجاست كه طبقه چهارم و پنجم اين كاخ تنها از نماي جانبي مشخص است و از سمت شمال و جنوب گويي اين طبقات اصلا وجود ندارند.

طبقه ششم

شايد بتوان گفت اين طبقه كه به نامهاي ديگري نظير سفره خانه، چيني خانه، حبس الصوت نيز مشهور است، زيباترين و شگفت انگيزترين طبقه اين عمارت است. گچبري منحصر بفرد اين طبقه كه تنگ بري نام دارد علاوه بر زيبايي خاص و بي نظيرش باعث حبس صداهاي منعكس شده و برگرداندن يك صداي بي نقص است، گويي اين طبقه استوديويي موسيقي است.